W ostatnim badaniu koniunktury przeprowadzonym przez NPB, zanotowano lekkie pogorszenie nastrojów wśród przedsiębiorców jeśli chodzi o oceny ich bieżącej sytuacji. Do spadku optymizmu przyczyniły się: już odczuwalny efekt wprowadzenia podatku bankowego, a także niepewność co do ostatecznego kształtu nowych obciążeń fiskalnych planowanych przez rząd.
Narodowy Bank Polski przewiduje, że w roku 2016 i 2017 wzrost PKB utrzyma się na stałym poziomie 3,5 proc. Nieco bardziej optymistyczny jest rząd, który w projekcie budżetu na 2016 r. założył wzrost gospodarczy na poziomie 3,8 proc. Zdanie to podziela Komisja Europejska, według której Polska będzie w tym roku jednym z najszybciej rozwijających się krajów UE. Równie optymistyczny jest Bank Światowy, który prognozuje 3,7 proc. wzrostu w 2016 r. i 3,9 proc. w 2017 r.
Dobrą sytuację rynkową potwierdza badanie PMI® przeprowadzane cyklicznie przez Markit – po słabszym wzroście w polskim sektorze przemysłowym, w marcu polscy producenci przyspieszyli tempo pracy. Wszystkie główne subindeksy wzrastały w szybszym tempie niż w lutym. W marcu liczba nowych zamówień i produkcja rosły najszybciej od ośmiu miesięcy, a polskie firmy przyjmowały coraz więcej pracowników. Ponadto, firmy wciąż zwiększały aktywność zakupową, a tempo wzrostu zapasów zarejestrowało drugi najlepszy wynik od czterech lat.
Niepewne jutro
A jednak nastroje wśród przedsiębiorców nie polepszają się, mimo iż sytuacja sektora pozostaje dobra. Odpowiedzialne są za to, z jednej strony nowe obciążenia fiskalne, zaś z drugiej – niepewność co do kolejnych zmian w przepisach. Jak wynika z badań Bibby MSP Index, co ósma firma odczuła już efekt wprowadzenia podatku bankowego, a największe obawy przedsiębiorców wiążą się z zapowiadanym wprowadzeniem podatku od handlu, którego szczegóły nadal nie są znane. Blisko 30 proc. przedsiębiorców uważa, że podatek ten wpłynie pośrednio na ich działalność, zaś co piąty przedsiębiorca obawia się, że zmiana dotknie go bezpośrednio i spodziewa się, że będzie zmuszony renegocjować warunki finansowe i terminy płatności ze swoimi dostawcami.
Spadek optymizmu dotyczy przede wszystkim branż handlowej i usługowej. Pewien pesymizm daje się też zauważyć w branży transportowej, na którą duży wpływ wywiera przedłużający się kryzys w relacjach handlowych z Rosją. Praktycznie wszystkie branże spodziewają się niższej dynamiki sprzedaży w II kwartale, co może być związane z efektem kalendarzowym – w bieżącym roku święta wielkanocne obchodzone były w I kwartale, a zazwyczaj jest to ważny czynnik prognoz popytu i może stanowić istotną przyczynę korekty w dół.
Będą wyższe wynagrodzenia?
Stan oczekiwania na rozwój sytuacji na rynku widoczny jest również w przypadku prognoz dotyczących zatrudnienia – badanie Bibby MSP Index pokazuje, że zmiany w liczbie badanych wskazujących na spadek bądź wzrost zatrudnienia są minimalne, za to kategoria „Nie wiem / trudno powiedzieć” wskazywana była ponad 6-krotnie częściej niż w poprzedniej fali (czyli jesienią 2015 r.).
Niemniej, według prognoz NBP malejąca stopa bezrobocia oraz dobra kondycja firm sprzyjają̨ podwyżkom wynagrodzeń. Podniesienie płac planuje ponad 21 proc. firm, tj. dwa razy mniej niż w okresie największych wzrostów w 2008 r., choć́ jest to najwyższy odsetek w latach 2009-2015. Jednocześnie, grupa przedsiębiorstw, które zamierzają zmniejszyć́ wynagrodzenia stanowi nadal bardzo niewielką cześć́ próby (1,6 proc.).
Mniej upadłości i restrukturyzacji
Według badań Coface, w I kwartale 2016 r. sądy wydały 136 postanowień upadłościowych i restrukturyzacyjnych polskich przedsiębiorstw. Jest to liczba o 26 proc. niższa od wyniku po I kwartale 2015 r. Tak duża redukcja jest w znacznej mierze mierze następstwem nowelizacji prawa upadłościowego. Największy spadek liczby postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych zanotowano w branży transportowej, podczas gdy wzrosła ich liczba w w produkcji maszyn, urządzeń i urządzeń elektrycznych oraz artykułów spożywczych i napojów. Warto dodać, że w ciągu dwóch pierwszych miesięcy polskie sądy zdominowały postępowania o upadłościach konsumenckich – tego typu bankructw orzeczono ponad 5 razy więcej niż upadłości i restrukturyzacji przedsiębiorstw. Coface ocenia, że w 2016 r. klimat dla biznesu będzie sprzyjający, a rok zakończy się spadkiem liczby postępowań upadłościowych i restrukturyzacji przedsiębiorstw o 4 proc.
Zwiększa się odsetek osób spodziewających się pogorszenia płynności
Z cyklicznego badania Bibby MSP Index płyną ciekawe wnioski, jeśli chodzi o płynność finansową – jej pogorszenia spodziewa się 14 proc. badanych (wzrost o 1,6 pkt. proc.). Z kolei odsetek respondentów liczących na poprawę płynności finansowej jest o 2,3 pkt. proc. mniej niż pół roku temu (18,8 proc. wskazań). Warto także zwrócić uwagę, że ponad dwukrotnie wzrósł odsetek badanych, którzy wskazali odpowiedź „Nie wiem / trudno powiedzieć” (10,5 proc.).
Lepiej eksportować niż sprzedawać w kraju
Z raportu NBP wynika, że sytuacja eksporterów pozostaje nadal lepsza niż przedsiębiorstw sprzedających swoje produkty wyłącznie w kraju. Po silnej deprecjacji złotego w 2015 r., bariera kursu jest obecnie zgłaszana jako najbardziej dotkliwy problem. Niemniej trudności te nie przekładają się na realną kondycję firmy, ponieważ przedsiębiorstwa potrafią do nich dostosować. Poważniejszym problem dla eksporterów może stanowić wolny wzrost sprzedaży związany ze słabymi perspektywami koniunktury na rynkach międzynarodowych. Eksporterzy powinni przygotować się na wydłużanie terminów płatności przez zagranicznych odbiorców. Dla faktorów jest to sygnał wzrostu popytu na faktoring eksportowy.
Co przyniosą kolejne miesiące? Wydaje się, że bardzo wiele zależy od ostatecznego kształtu nowych obciążeń fiskalnych i ich wpływu na kondycję polskich firm.
Komitet Wykonawczy PZF
